Say Panangiwanan a Pastoral na CBCP (Pangasinense translation)

Para Say Panmotektek Nipaakar Ed Say Moralidad Na Charter Change

Pinabli ran Totoo’y Dios:

Say Panangigapo

Salatan odino ag salatan, saya so makagonigon ya tepet politikal ed sarayan panaon. Say panlabay na Charter change so ipaparontal ya dalan pian naabobonan so Federalismo a balon nengneng na gobierno. Balet, nalilingwanan diad kasigenan na saray pakatalus ya political nipaakar ed say Charter change so manunaan ya bengatlan moralidad na sayan kiwas political na too.

Ed sarayan panaon, ya apabiskeg na saray Social Docrine na Simbaan, tan unong ed saray bangat na nanduroman Santo Papa, tan ontan met say bangat na PCP-II, labay min ipaliwawan malinew so posisyon mi unong ed saray prinsipio na moralidad.

Say abayag lan Posisyon na CBCP ed say Charter Change

Diad say kipapasen nipaakar ed say pansalat na 1987 Constitution, inpalapag la na Catholic Bishops’ Conference of the Philippines so moral posisyon da aliwan aminpinsan no ingen aminlima la nanlapud nen 1987.

Inpalapag mi so tutol a moral nen 1986 ya, anggaman walay kakulangan, saray draft provisions na 1987 Constitution so mansiasiad say Ibanghilyo.

Diad saray mantutombokan ya pansasalid say pansalat na Constitution na saray legislators tayo, say kipapasen min moral so ag nansalat:

Diad say pansalat na Constitution, ya maseet ya ginawa para say pangkamaungan na karaklan kasumpal na panaon na diktadura, so mankaukolan na kalapagan a pibibiang na totoo tan panagtepet, say pankakasakey na pirawat, transparency tan kareenan ya manabuloy a makabat ya debate tan pantotongtong.

Say Panag-aral unong ed say Moralidad nipaakar ed say kiwas na Charter Change

Manlalapud saray bangat na Simbaan nipaakar ed say moralidad, walay apatiran prinsipiyon para say moral ya panagtutol nipaakar ed say Charter change:

  1. Say Prinsipio na Dignidad na Too tan saray Kanepegan na Too

Say kanepegan na too so manlalapud dignidad na too ya inter na Dios. Pinalsa too unong ed say indengan na Dios. Say too so masagrado, awit toy nengneng na Dios. Diad 1987 ya Constitution, say sangkaunaanan ya kenepegan na too niletneg ya mikasakey ed saray ma-Kristianon panagbilay unong ed Ibanghilyo.

Unong ed saray nagagawa nipaakar ed saray ley ya ipapalapag ya say Prinsipioy Pro-Life so dederalen, sikami so napapagaan ed sarayan prinsipio ya mikakasakey ed manunan kipapasen na kasal tan pamilya, ya walad 1987 Constitution, so napaandi.

  1. Say Prinsipio na Integridad tan Katwaan

Sayan prinsipio na moralidad so mankaukolan na transparency tan accountabiity, kalinewan tan kalinisan na motibo. No say Charter change ed magmaliw ya para say pangkamungan na dili, a singa say “No-El” (say anggapoy elections) tan say pangitutulak na panparokey na termino na office, ilaloan ya walay inap, kelaw tan sulag na say ombaley.

Diad pakaarum, say liknaan ya walay onkokorong a diktadura lapud saray apalabas iran agawgawa la. Saray political dynasties so peteg tan twan maltaw a kipapasen ed say bilay na politika diad bansa tayo.

  1. Say Prinsipio na Pibibiyang tan Pikakasakey

Say pibibiyang so puso na demokrasia. Malinew ya say pansalat na Constitution pian pagmaliwen so Kongreso ya Constituent Assembly so mangibabalikas na kakulangan ed say pibibiyang, pantotongtong tan nanopapet na ombaley. Kaandiay alwar para saray kabiangan na Kongreso ya ipasen dan niiter na ombaley so makatonongan ya aboloy da ed sayan mapalalon bengatlan pansalat na Constitution na bansa.

No walay onlesan onyan kipapasen, say prinsipio na pikakasakey so nasonggay. Say pikakasakey et “maseseg ya gagalan isipan na dili para say pankamaungan na karaklan”, lapud eebatan tayoy balang sinansakey. Manatawag yan prinsipio ya ilaban so kanepegan na balang sakey tan mankakasakey ya mankimey para say pankamaungan na pamilya, say komunidad, tan say bansa.

  1. Say Prinsipio na Pankamaungan na Karaklan

Say prinsipio na Pankamaungan na Karaklan so aketekep ed say katunongan. No mankimey para katunongan, aliling toy mankimey para say pangkamaungan na karaklan. No anggapo so katunongan, ag nagamuran so pangkamaungan na karaklan. Say lusek na 1987 Constitution et naalmod katunongan, unong ed imbaga na sakey ed saray nangawa na 1987 Constitution.

Mapatnag, sarag met ya say getma na saray arum ya legislators ya omanen so 1987 Constitution et para say pangkamaungan na karaklan. Balet sumlang ed sayan getma lapud say kakulangan na pibibiyang, kakulangan na kapatnagan, tan say pakanengneng ya para say dilin-interest.

Sakey ni, say nagnap a pakatalus na pangkamaungan na karaklan et labas nen say pangkamaungan na politikal, social odino economia. Say moral ya bangat et ibabalikas ton say pangkamaungan na karaklan et say “katiponan na amin a kipapasen na sociedad ya manabuloy ed saray totoo, grupo man o kabokbokoran a too, ya nagamuran so kasumpalan dan mas nagnap tan mas mainomay.” Sirin kabiangay pangkamaungan na karaklan so pangilaban tan pangilapag na Estado iray inkablin moralidad nipaakar ed say dignidad na too, kanepegan na too tan say kawayangan nipaakar ed pananisia o religion —- a dalan a nakaukolan pian nagamuran so kagnapan na bilay na too. Mangipasen et desiang irayan moral values lapud say kaandiay alwar para say panggaway balon Constitution.

Walad kablian iyan katwaan unong ed say inpalapag na PCP II irayan dwaran onguendan ya nakaukolan para say pibibiyang na laiko ed panangiolod political: “say pansukatan para say pibibiyang et say pakagamur na pangkamaungan na karaklan; sayan pibibiyang et nabibirbir ed say panangilaban tan panangipalapag na katunongan.”

Say Pantetekepan na Inpanaral na Moralidad tan Political

No say Constitution et omanen, say processo so nepeg ya mamaarap para say mas pangilaban tan pangipalapag ed sarayan abitla ran moral values na dignidad na too tan kanenepegan na too, integridad tan katwaan, pibibiyang tan pankakasakey, tan say pangkamungan na karaklan.

Saraya so mangipapatalos unong ed moralidad nipaakar ed Charter change, so sarayan onguendan: say mas masakop tan mabiskeg na saray nanduroman institutions na demokrasia, say pangitanduro na say pangibiig tan pidumaan na saray nanduroman pakanengnengay pakapanyari na gobierno, say pangipalapag na katunongan, say pamaekal na baleg ya kairapan, kurapsyon, patronage politics, political dynasties, say centralization na pakapanyari ed say tatawagey “imperial Manila”, tan say makapabaing ya ag pamirbir na kanepegay too (alimbawa, diad kampanya laban ed illegal drugs).

Walay ilalon diad sarayan pirpirawat, saray kabiangan na Consultative Committee ya agano nin pinili na Presidente pian aralen day 1987 Constitution et sumpalen da no antoy ilaloan ya kimey ya inter ed sikara.

Saray Arum nin Pamilian likud nen say Charter Change

Sikamin aripen yon manangipangulo so dinmengel ed saray dakerakel ni ran manisia ya say solusyon na saray problema tayo et aliwan naalmod say pangoman na Constitution, no ingen say nagnap ya pamasumpal na 1987 Constitution (alimbawa, say nipaakar ed political dynasties tan say freedom of information), tan say pangoman na say Local Government Code, a say gapuan ya getma to et say pangiyalis na pakapanyari manlapud diad central authority, unong ed say moral princiele a tatawagey subsidiarity.

Dinengel mi met iray kanunotan na sasray manisian say solusyon ya aanapen tayo et naalmo dkaonoran diad say pamasimbalo na say kultura political, say pamaandi kanunotan political unong ed say personalidad, bayaran tan padrino —- kulturan nitanem lad saray kiwawalan structura tan kagagawan political. No anggapo yan pamasinbaloy kanunutan, say balon alak na Charter change so siansian walad lima na daan ya sinopan na alak, tan saya so mansampot ya anggapoy kakanaan ya aliling toy onbetag ya ilalo na say balon kultura political.

Say Nipaakar ed Federalismo

Say nibalitan getma na say Charter change et say pamasalat na gobierno ed parliamentary ed say unitary diad nanduroman pakanengneng ya manoley ed saray nanduroman federal states. Mabetbet ya bibirbiren ya nakaukolan ya iyalis irayan pakapanyari na say central governmen ed saray Federal States.

Say tepet mi: nakaukolan ni kasin salatan so Constitution pian naiyalis iyan pakapanyari? Dakel ed saray eksperto nipaakaar ed Constitution tan diad ley so ag manisia ed saya. Say twan nakaukolan pian walay peteg ya pangiyalis na pakapanyari et say nagnap ya pamasumpal na say Constitution, say panggaway enabling laws tan say pangoman na arum ya provisions na Local Government Code, tan say epektibon pamasumpal na Indigenous Peoples’ Rights Act. Manisia ra diad saraya labat napatnagan so twan ingenap na dili tan say decentralization na pakayari, diad political tan financial.

Say baleg ya ag yabobon ed say federal system ya mangileksab tan mangiyalis na pakayari ed saray Federal States unong ed say nanpaparan pamaakaran et say ag nagnap ya naebatan na saray pirpirawat na saray Muslim tan Lumad ed Mindanao diad say ingenap na dili tan respeto na ancestral rights da.

Say Inpangaro na Ispirito —- Kawayangan ya gawaen so Kamaungan aliwan say Kaugsan

Nibalikas nen San Pablo so kawayan ya inpangaro na Ispiritu Santo. Sayan kawayangan et nipaaar para bilay aliwan mamaarap ed patey, kawayangan ya ag gawaen so kaugsan balet diad panggaway kamaungan. Say pakaoley ed politica et palabon inter na Dios tan saya so naiter pian nilaban, ipalapag tan nasumpal no anto so maong.

No say pakayarin political et nausar para sayan getma, susumpalen to no anto so linawa na Dios nipaakar ed sayan palabo to. Ed saya, say Ispirito na Dios so mabilay tan onbolaslas so kawayangan na anak na Dios. No sayan pakayarin political ed agto susumpalen so nepeg ya getma to para kamaungan, say kiwawala na Dios so naandi. Agtayo sirin mankelaw no say dugan inpanbokel a konsiensia so mangibaga a singa inbalikas di Pedro tan saray arum ya apostol, “Nepeg min unorey Dios, aliwan saray totoo.” (Gawagawa 5,29).

Say Pangisampot: Manmotektek, Tutulan tan Onggalaw a kaibay Maria ya Ina tayo

Manatawag kamid sikayo, pinabli mi ran Totoo’y Dios, ya manbokel odino bilayen iray grupon manmotektek tan usaren so kawayangan yo ya anak na Dios ya manmotektek, mibiyang, tan mantotongtong. Walaay makabat ya konsiensia tan mantutul unong ed say liwawa na Ibanghilyo.

Gawaen so nakaukolan ya gawaen. Tanguyor iray legislators tayo ya peteg dan gawaen labat so pangkamaungan na amin ed sayan issue nipaakar ed say Charter change.

Imamatalek mi yan moral ya susongpalen ya walay mapalalon pansumpalan ed arapen na bansa tayo diad pikakasi na Inan Birhen Maria, Reyna Pilipinas.

Para say Catholic Bishops’ Conference of the Philippines

+Romulo G. Valles
Arsobispo na Davao

Enero 29, 2018
Mandaue City, Cebu

Comments are closed.